Niševačka klisura

Na samo 6 kilometara od Svrljiga sa bogatim kulturno-istorijskim nasleđem i stvorenim reljefom, nalazi se jedna od najlepših klisura u istočnoj Srbiji. Sa dužinom od 1,5 kilometara predstavlja sastavni deo 15 kilometara duge Svrljiške klisure koja svojim uklještenim meandrima i lepotom parira najlepšim predelima naše zemlje. Urezana u kalcijum-karbonatske stene mezozojske starosti predstavljala je jezerouzinu u neogenu. Ima slojeve zoogenih kalcijum-karbonata bogatih fosilnim ostacima iz neogenog perioda. Zbog svojih perfektnih prirodnih predispozicija klisura je oduvek bila naseljavana ljudima. U klisuri su pronađeni tragovi tračke civilizacije iz neolitskog perioda i to plemena Timahi, koje je naseljavalo ove prostore i po kome je sama reka Timok dobila naziv. Za vreme Rimljana na vertikalnim liticama se podiže prvi kastel koji je služio za kontrolu jednog od najbitnijih rimskih puteva u tom periodu. Put je vodio od ušća Drima u Jadransko more (Lissus) do Arčara (Ratiaria), važne rimske rečne luke na Dunavu (današnja Bugarska). Utvrda je služila i za zaštitu rimskog grada Timacum Maius-a koji je bio smešten između današnjih naselja Niševac i Svrljig, uz samu Niševačku klisuru. U srednjovekovnom periodu prostor Niševačke klisure je bio centar pismenosti i duhovnosti celog regiona, a sama tvrđava i civilno naselje, koje je bilo smešteno sa severne strane tvrđave kod današnjeg sela Varoš dobijaju ime Svrljig. Za vreme vladavine Turaka celo područje oko grada Svrljiga bilo je poznato kao Svrljiška banja. Izvori termomineralnih voda su najverovatnije nestali za vreme velikih zemljotresa koji su potresli ovaj kraj u XVIII veku. Bitna činjenica je i ta da je na početku XX veka počela izgradnja pruge koja danas povezuje regionalni centar istočne Srbije – Niš sa pristaništem u Prahovu, na Dunavu. Pruga uskog koloseka je počela da se gradi 1907. A puštena je u rad 1915. godine, dok je pruga širokog koloseka počela sa radom 15. Avgusta 1922. godine. Proprativši ovaj događaj ondašnja štampa je potez cele Svrljiške klisure nazvala „našom Švajcarskom“. Danas Niševačka klisura nije na turističkoj mapi Srbije onoliko koliko to zaslužuje, ali samo zbog toga ona i dalje ostaje nepromenjena, netaknuta i čuva praiskonsku lepotu koja je oduvek privlačila ljude.